Enríc Pastourbuerg
par Kurt Vonnegut, Jr. glheþineir: Iustì Canun.
L'AR FÜT 2081, es toct i popuis füvent finalmint equais. Os non füvent solamint equais avant Dïeu es el legeu. Os füvent equais toct i vej. Neviens füt pü glic qe ingenviens d'alter. Neviens füt pü frumoaseu qe ingenviens d'alter. Neviens füt pü läxhir eda pü lainteu qe ingenviens d'alter. Toct d'aceasta equalità füt dü àls Amendamaintschen 211-l:t, 212-l:t, 213-l:t àl Constituziun, es àl vixhilançù unceßind dels axhents del Estropeir Xheneral dels Estats Viensiçeschti.
Mas dals cosas del vivarh restevent non estind drepts. L'Avrïu, per exampal, resteva foliçind els popuis parç qe ça non füt la primavera. Es c'esteva in acest mes tractuös qe els vürs E-X preindeva Xhorxh es Hazal Pastourbuerg sè figlheu da 14 ars, Enríc.
C'esteva tragesch, echida, mas Xhorxh es Hazal non pognevent pensarh da ça tro muiteu. Hazal tenev'iens säpençéu parfätsmint averatx, qi valeva qe a non pogneva pensarh dad ingenc'hosa, salva qe in dels esclatinds scurznieux. Es Xhorxh, quand qe sieu säpençéu füt trei pü qe el normal, tenev'iens titeu radieu d'estroparh mental in sieu aureglh. O füt resquirat par el legeu àð apoartarh-en toct i temp. C'esteva ensignalat à'iensa emißora del governamaintsch. Cadascu vaintsch secunds eda sa, l'emißola emestev'iens brupt acû à previnçarh els popuis come Xhorxh da preindarh l'avantatx da lor cervedours.
Xhorxh es Hazal risguardeva la televiziun. Hi füvent dals lácrimas sür Hazal sè madlas, mas a tignova oblievada per el momaintsch útqet a plöreva.
Sür la televiziun sè peintaglha hi füvent dals balleteirs.
'N bezeir cuntineva in Xhorxh sè cäps. Sieux pensaziuns fügeva in panic, come rafneirs d'iens alarm.
"C'estev'iensa salta trei püc, aceasta salta qe as viennent da façarh," zireva Hazal.
"Huh," zireva Xhorxh.
"Aceasta salta—c'esteva brä," zireva Hazal.
"Jä," zireva Xhorxh. O atenteva à pensarh 'n po dals balleteirs. As non füvent trei bunas—non miglhor qe ingenviens d'alter veladra tirh estescu, ingenvej. As füvent burdenificadas cün dals paísen es dals taschas del schat, es sieux faças füvent mascadas, svo àð neviens, vidind 'n xhestür liverat es elegind eda 'n faça püc, sentiadra come quálsecosa qe el cäts sureva là. Xhorxh xhueva avetz la noziun väg qe sà'starh els dançeirs non fossent estarh estropeschti. Mas o non penseva da ça 'n grültemp, parç qe 'n altreu son in sieu radieu d'aureglh spaperseva sieux pensaziuns.
Xhorxh iotxiteva. Doua dals vuit balleteirs façevent la mhisma.
Hazal videva quand o iotxiteva. Sanc 'n estropaziun mental, a tignova àð ascarh Xhorxh qet el son el pü schpeit tignova estescu.
"Cuntineva come quálseviens qi frapev'iens boteglh da lapta cün 'n martel," zireva Xhorxh.
"Penséu qe c'estadra trei intzereçind, àð auscultarh toct i sons underschidlec'hs," zireva Hazal, 'n po envois. "Toct i cosas qi si afla."
"Um," zireva Xhorxh.
"Mas, schi éu estadréu l'Estropeir Xheneral, ¿säps-tu qet façadr'éu?" zireva Hazal. Hazal, à fäts, tignov'iensa semblonça grült àl Estropeir Xheneral, 'n fru qi füt nominada Diana Luna Glampeir. "Schi éi estadréu Diana Luna Glampeir," zireva Hazal, "Tenadréu dels cariliuns—solamint dels cariliuns. In þonör dal relixhiun.
"Povadréu pensarh, schi ça solamint estadra dels cariliuns," zireva Xhorxh.
"Nu—sà'starh c'estadra trei inalt," zireva Hazal. "Penséu q'estadréu 'n Estropeir Xheneral buna."
"Sa buna qe ingenviens d'alter," zireva Xhorxh.
"¿Qi säp miglhor qe éu qet'st normal?" zireva Hazal.
"Vräts," zireva Xhorxh. O començeva à pensarh vrarißamint da sieu figlheu un-normal qi nun esteva in el carçer, dad Enríc, mas 'n sarveu da vaintsch-viens canuns in sieu cäps stermineva acest.
"¡Zux!" zireva Hazal, "c'estev'iens borc, ¿non?"
C'esteva cacsa borc qe Xhorxh füt biançéu es tremblös, es hi füvent dals lácrimas sür els bords da sieux uglhen. Doua dals vuit balleteirs tignovent tombadas àl tavleu del studieu, es tochevent lor tempas.
"Repentalmint semblás sa cansat," zireva Hazal. "¿Parç qe non s'estericás't sür el canapé, svo àð tu put colocarh tu tascha estropind sür els aureglheirs, mezet." A satüreva las qareinçe-séifet libras da schat in 'n tascha da grültela, q'esteva feischat circüm Xhorxh sè col cün 'n schurlixha. "Colochetz-tu la tascha ziuschula," zireva-t-a. "Non cuntzinéu schi tu non isch equal à mhe 'n temp."
Xhorxh cumpundereva la tascha cün embù maes. "Non me zestorva," zireva-t-o. "Non en acorça ingen mhor. C'e solamint 'n pärts da mhe."
"Tu tent estescu sa cansat daschpeit—espuiçat," zireva Hazal. "Schi c'estev'iens quálsevol sorta da vej, noi povadrent pertuntxarh in el baseu dal tascha, es solamint removarh viensas d'acestilor bolas da plop. Solamint viensas."
"Doua ars in carçer es 'n fineu da doua þúsund dollareux per cadascu bola qi removeveu," zireva Xhorxh. "Non nominéu acest 'n bargan."
"Schi tu solamint povadrás removarh viensas quand revenadrás del traval," zireva Hazal. "Valéu—non cumpetás cün ingenviens aicì. Tu solamint sestás là."
"Schi atentadréu à façarh-en," zireva Xhorxh, "aglhorc altreux en façadrent—es bentopt noi estadrent zürüc àls Ageux Darqeux 'n altreu fäts, es toct cumpetadrent contra toct. Non te piaçadra, ¿c'e vräts?"
"En haßadréu," zireva Hazal.
"Veiçì," zireva Xhorxh. "El mïut qe els popuis començadrent à tric'harh el legeux, ¿qet pensás't paßadra cün la società?"
Schi Hazal non tignova pevescu àð aflarh 'n respuns à'ceasta fraga, Xhorxh non povadra tirh asigürat viens. 'N cläxon cuntineva in sieu cäps.
"Ça bigischcadra, éu supos," zireva Hazal.
"¿Qet bigischcadra?" zireva Xhorxh blancmint.
"La società," zireva Hazal uncertanmint. "¿Non c'esteva qet vas't da zirarh?"
"¿Qi säp?" zireva Xhorxh.
La programa da televiziun füt repentalmint interompada par 'n notiçieir da noveschti. Non c'esteva clar àl prüm qet zireva el notiçieir, parç qe l'anonçeir, come toct i anonçeirs, tignov'iens impedamaintsch seriös del parlance. Per abúec'ht 'n zemimïut, es in 'n stateu dal stimulaziun inalt, l'anonçeir atenteva à zirarh "Bens frulors es cioveci."
O finalmint smesteva, es tradeva el notiç'ieir à'iensa balleteir à lirarh-en.
"C'e okinawa—" Hazal zireva del anonçeir, "o atenteva. C'e la cosa grült. O atenteva à façarh el miglhor qe pogneva avetz qet Dïeu lo zoneva. O fost becomarh 'n stipendic ben per atentind hardì."
"Bens frulors es cioveci," zireva la balleteir, lirind el notiçieir. A fosteva estarh extrordinarmint frumoasitè, parç qe la masca qe a apoarteva füt afrô. Es c'esteva fáþil à vidarh qe a füt, da toct dals dançeirs, la phü läxhir es la phü elegind, parç qe sieux taschas estropinds füvent sa grült come las taschas dels vürs qi cumpunderevent doua chint libras.
Es a tignova àð apoloxharh strax per sieu voce, q'estev'iensa voce trei unxhuest àð úçarh pr'iensa fru. Sieu voce füt 'n melodia varma, luminous es tempattä. "M'escusetz—" zireva-t-a, es 'n altreu fäts començeva, cauçind sieu voce àð estarh ausolümint uncumpetatíu.
"Enríc Pastourbuerg, qi tent tórdesch ars," zireva-t-a in 'n isiridaziun com'iens estofind, "o viens d'escaparh del carçer, dov'o füt guardat sür suspiziun da cümplotind àð ovraþrúarh el governamaintsch. O isch 'n xheniüs es 'n aþletic, isch þüpoestropat, es fost estarh regardat àð estarh extreme danxheirös.
'N foteu terguardesc d'Enríc Pastourbuerg füt estinçelat sür la peintaglha—àl enverçù, squerschada, àl enverçù 'n altreu fats, es corectmint. El bildeu mostreva Enríc sè lungatà compläts sür ‘n davant qi füt calivrat in pudismeux es pusas. Sieu inaltà füt acürat séifet pudismeux.
La rumanta d'Enríc s'apiarançù füt dal Oïc'ha da Marderour es dal txarnvala. Neviens txamais tignova apoartescu dels estropinds pü grotz. O tignova þüpercreschütat dals unfaþilitaes pü rapíu qe els vürs E-X pognevent pensarh da lhor. Anstada d'iens titeu radieu d'aureglh pr'iens estropaziun mental, o apoartev'iens parl-à-c'häps tremend, es dels spectacleux cün lensas þiqeu es undal. Els spectacleux füt intençats non solamint à zemi'orparh-lo, mas ocsà à cauçarh dals ac'has terivais da cäps.
Dals matralaivas da metal hangeva sür sieu corputz entieir. Urdinarmint, hi füt 'n cert cungruença, 'n tertzità military àls estropinds emestats àls popuis läxhirs, mas Enríc füt 'n cura marschind da drec. In la corsa da vhida, Enríc apoarteva tres chint libras.
Es à niþiliçarh sieux frumoasità, els vürs E-X resquirevent qe o apoartadra à cadascu temp 'n bola da cauciù roxh pr'iens nas, tenadra sieux sürçiglhas raçoiçadas, es coveradra sieux dints lischen es biançéux cün capetschen negreux à fortupt.
"Schi vidadretz acest garziun," zireva la balleteir, "non—éu repet, non—atentetz à raziunarh avetz o."
Hi füt la squitraziun d'iensa poarta estind ripada da ça'ns gunds.
Dels spratxen es dels crüts d'üþ venevent del televisour. El foteu dad Enríc Pastourbuerg sür la peintaglha xhempeva severais temps, sa schi ça salteva àl tün d'iensa teramoziun.
Xhorxh Pastourbuerg corectmint identificheva la teramoziun, es o en fosteva identificat—parç qe sieu propra casa tignova saltat àl mismeu tün da patafians. "Va Dhïeu—" zireva Xhorxh, "¡Acest fost estarh Enríc!"
La realiçaziun füt blästat xhuschtair da sieu geþirn par el son d'iensa conliziun d'auteux in sieu cäps.
Quand Xhorxh pogneva apnarh sieux uglhen 'n altreu fäts, el foteu d'Enríc tignova venescu. 'N Enríc vivind es respirind empieneva la peintaglha.
Clis'chind, schurulesc, es istatürös, Enríc steva—àl centreu studieu. L'usch dal poarta desraçinada del studieu resteva in sieu mha. Las balleteirs, els tec'hnicais, els musiceaes, es els anonçeirs acovievent sür lors xhenoglhen avant o, expectind à moártarh.
"¡Éu sint l'Imperator!" crideva Enríc. "¿Üscüdetz-voi? ¡Éu sint l'Imperator! ¡Toct i tzara tent à façarh qet éu zïu strax!" O piestuneva es el studieu clastineva.
"¡Quand stéu aicì" berglheva-t-o, "estropat, ambronchificat, claviçat—¡Éu sint 'n prediçeir pü grült qe ingenviens qi tent videscu! ¡Nun, videtz quand zeviens qet éu put zeviennarh!"
Enríc ripeva els amplatschen da sieu þarnac estropind com'els fazalets üds da papel, ripeva dels amplatschen qi füvent guarantats à sostirh simca þúsund da libras.
Enríc s'estropeirs da fier matralaivesc percütevent el tavleu.
Enríc þrusteva sieux maes sub el bletx dal schurlixha qi secureva sieu þarnac da cäps. El bletx sclapeva com'el céleri. Enríc zistrumpeva sieu parl-à-c'häps es sieux spectacleux sür el mür.
O atzicheva sieu nas, la bola da cauciù, revelind 'n vür qi numenönificadra Þor, el zéu da cherenst.
"¡Nun selectarhéu va v'Impreiça!" zireva-t-o, risguardind els popuis acoviinds. "¡Qe la prüma fru qi'st aßei harþ àð alçarh revindicadra sieu einacióvec es sieu þroneu!"
'N momaintsch paßeva, es 'n balleteir alçeva, oßilind com'iensa tzóa.
Enríc tuveva l'estropeir mental da sieu aureglh, sclapeva sieux estropeirs füçicais avetz delicaçù marvelös. Dirnalaiset, o removeva sieu masca.
A füt 'n raspuça.
"Nun—" zireva Enríc, preindind sieu mha, "¿Mostrarhent-noi acestilor popuis la valaziun del moct "salta"? ¿Músiqeu!" inpereva-t-o.
"Els musiceaes investevent zürüc à sieux cadeiras, es Enríc lor dedteva da sieux estropeirs, ocsà. "Pircutetz-voi voastra miglhor," lor zireva-t-o, "es voi seretz dels barons es dels dücs es dels ereis."
El músiqeu començeva. C'esteva normal àl prüm—cip, seltsam, es fauçeu. Mas Enríc c'hvateva doua musiceaes da sieux cadeiras, lor flosteva come las magadas quand o canteva el músiqeu com'o en veleva estarh pircutat. O lor laßeva tombarh zürüc ainciün lors cadeiras.
El músiqeu recomençeva es tignova miglhoriçat.
Enríc es sieu Impreiça emparet auscultevent àl músiqeu ziuschula—auscultevent gravmint, sa schi os avischinevent sieux pulsacours cün ça.
Os schmovevent lors geviac'htas à lors dits.
Enríc seteva sieux maes grülts sür la criança sè ceintour pic'hotsch, permitind-la à sensarh la geviac'htattità qe bentopt veneva estarh la tsía.
Aglhorc, in 'n exploçaziun d'aleretza es elegindità, ¡ainciün l'ar emichevent-os!
Non solamint els legeux dal tzara füvent avandunats, mas el legeu dal gravitaziun es els legeux da motaziun ocsà.
Os þasplevent, vertixhinevent, es vairptevent.
Os cadreddevent com'iensas evéux sür la luna.
El laquiar del studieu füt treinçe pudismeux in l'är, mas cadascu bombaziun apoartevent els saltiteirs upp, pü spud ça.
Ça zeveneva lor intenziun oviös à báiçarh el laquiar. Os en baiçevent.
Aglhorc, neutraliçind la gravitaziun avetz l'amor es la volontà pür, os restevent suspenseschti in l'är, pocs pusas sub el laquiar, es os baiçevent l'iens à l'altra duratzíe.
C'esteva à'cest temp qe Diana Luna Glampeir, l'Estropeir Xheneral, veneva ainciün el studieu cün 'n schiuptà da doua barais. A dispareva doua fäts, es l'Imperator es l'Impreiça füvent moarts avant qe os vierbevent el tavleu.
Diana Luna Glampeir scharxheva la schiuptà 'n altreu fäts. A en entocheva àls musiceaes es lor zireva qe os tignovent bisquinc secunds àð apoartarh lor estropeirs 'n altreu fäts.
C'esteva à'cest temp qe els Bergerons sè televisour rendüreva.
Hazal inverseva à cumentarh över la rendüraziun à Xhorxh. Mas Xhorxh tignova venescu àl cuschina pr'iensa cervieþa.
Xhorxh reveneva cün la cervieþa, piararifteva quand 'n signal estropind lo cealaveva. Es o aßetev'iens altreu fäts. "Plörevás" zireva-t-o à Hazal.
"Jä," zireva-t-a.
"¿Perqet?" zireva-t-o. "Obliéu," zireva-t-a. "Quálsecosa trei tristeu sür el televisour."
"¿Qet füt-ça?" zireva-t-o.
"C'e'n po mixat in va cäps," zireva Hazal.
"Oblietz las cosas tristas," zireva Xhorxh.
"Imrè en façéu," zireva Hazal.
"C'e va criança," zireva Xhorxh. Iotxiteva. Hi füt el son d'iens agudeir in sieu cäps.
"Zux—Pogneveu vidarh qe c'estev'iens borc," zireva Hazal.
"Tu put zirarh acest 'n altreu fäts," zireva Xhorxh.
"Zux—" zireva Hazal. "Pogneveu vidarh qe c'estev'iens borc," zireva Hazal.